Grexit reloaded: il processo di de-demonizzazione è iniziato?

da Atene - Marianella Kloka

Il rapporto finanziario elaborato da Oxford Economics/Haver Analytics alla fine di maggio è arrivato ad agitare le “acque calme” degli ultimi giorni, ammesso che si possa parlare di una cosa simile in un paese in ebollizione. In Parlamento infatti si stanno votando le misure richieste dalla Troika come pre-requisito, misure che nel contenuto e nella forma costituiscono una violazione della sovranità e un’offesa ai processi democratici. Perché dovrei interessarmi a questo rapporto? Sono un semplice, per quanto attivo, membro della società civile e non un’economista e quindi non è facile per me capirlo.

Innanzitutto perché riguarda gli effetti sulla società greca di un possibile Grexit dall’Eurozona. Il dialogo acquista automaticamente un inquadramento del tutto nuovo, almeno riguardo a un’uscita coordinata. D’ora in poi ogni conversazione dev’essere più tecnica. Fino ad ora a parlare di un possibile Grexit sono stati parlamentari, ministri e perfino il Primo Ministro; nella sua ultima intervista alla ERT, la televisione pubblica greca, ci ha detto che lasciando l’Eurozona un’attuale pensione di 800 euro corrisponderebbe a 800 dracme. Ogni conversazione deve esaminare i piani attuali o già esistenti, invece di minacciare processi speciali (commento dell’autore: un tipo di processo che in certi casi potrebbe applicarsi ai politici) e il dialogo deve lasciarsi alle spalle i facili slogans e venire al punto. Il movimento che sostiene l’uscita dall’euro come la soluzione migliore per i paesi strangolati dalla valuta dovrebbe considerare la discussione a partire da questo rapporto e con questo scenario e ricordare che esso è stato diffuso prima del voto in Parlamento sulle misure richieste per firmare un nuovo Memorandum. Il dialogo tra gli analisti economici e i politici dei due schieramenti si sta intensificando e le argomentazioni e i diversi punti di vista crescono di giorno in giorno.

In secondo luogo, perché questo rapporto fornisce alla società civile la possibilità di capire le dimensioni di un Grexit, di cominciare a pensarci e a prepararsi, prima di trovarsi in situazioni come quelle che abbiamo vissuto negli ultimi cinque anni. Situazioni tremende basate sulla teoria dello shock, che hanno provocato risposte molto deboli a un simile diluvio di disastri e causato un’enorme crisi umanitaria, senza precedenti all’interno della “prospera” Unione Europea. Il rapporto ci permette anche di cominciare a pensare all’influenza sulle nostre abitudini di consumatori, all’attuale produzione del paese, alla rianimazione bocca a bocca di cui c’è bisogno in questo momento, a possibili future professioni, a miglioramenti nella qualità dei nostri servizi turistici, che saranno più economici e competitivi in confronto a quelli di altri paesi dell’Eurozona, così che la domanda crescerà. Ci dà anche l’opportunità di agire in modo più organizzato, concentrando le forze per non perdere quello che è rimasto del tessuto e dello stato sociale e di occuparci degli esclusi, soprattutto riguardo alle esigenze quotidiane di base, alle questioni sanitarie e ai farmaci. E’ quello che abbiamo fatto negli ultimi cinque anni, ma si tratta adesso di adottare una forma più seria, organizzata e “coordinata” e magari anche di avere una prospettiva di ripresa (come viene previsto a partire dal secondo anno in avanti dal rapporto di Oxford Economics/Haver Analytics).

In terzo luogo perché il modo in cui questo rapporto è stato presentato all’opinione pubblica greca dai mass media ufficiali che appoggiano il sistema ha rivelato ancora una volta la vera natura della propaganda da quattro soldi. Mi riferisco allo stesso disgustoso approccio usato durante le elezioni europee dell’anno scorso, le elezioni nazionali di gennaio e il referendum di luglio, che sta ormai diventando sempre più ignobile. Si è fatto ricorso a un’altra compagnia, specializzata in consulenze alle multinazionali, insieme a titoli sensazionalisti che diffondono la paura, per presentare parte del rapporto, sottolineando i risultati a breve termine. Anche i sostenitori di un Grexit sanno benissimo che le cose non saranno facili. Stiamo parlando della stessa compagnia che nel 2007 ha definito “uomo d’affari dell’anno” il signor L. Lavrendiades, finito in carcere preventivo per uno scandalo economico legato a 700 milioni di euro di prestiti della Proton Bank. Il processo è cominciato nel marzo del 2015, con il coinvolgimento di altre 42 persone. Invece di imparare da questo errore (ammesso che fosse qualcosa di imprevedibile), la stessa compagnia riappare oggi, usando lo stesso brutale stile di comunicazione e vendendoci parti del rapporto come previsione che un Grexit sarà per noi un inferno. E tutto questo senza riserve riguardo a una questione delicata e senza precedenti nella storia dell’Eurozona. Per quello che posso capire e in tutta modestia, per quanto sulla carta si possano fare bene i compiti, se viene avviato il processo del Grexit appariranno senz’altro fattori imprevisti, sia positivi che negativi, dal punto di vista economico, geopolitico e anche umano.

Sotto voce:

• Il rapporto iniziale non è accessibile gratis, a meno di non acquistarlo al prezzo di 1500 euro per parte. E’ una pratica comune in questo campo, ma così siamo alla mercé dell’informazione fornita dalla fonte che ha finanziato la ricerca e comunicato i suoi risultati.
• Qualche giorno prima della conclusione del rapporto ho letto nel sito di Oxford Economics le seguenti frasi:Dal 1945 in poi oltre 70 paesi e territori sono usciti da un’unione monetaria. Soli in pochi casi si sono verificati grandi cali di produttività e alcuni di questi si possono spiegare con fattori come una guerra civile, o la transizione da un’economia pianificata a una di mercato. In base alla storia e alla probabilità che un’uscita dall’euro non filerà liscia, nel caso di un Grexit il PIL potrebbe scendere all’inizio del 10%. Commento del redattore: altri economisti più pessimisti, ma comunque a favore di un ritorno alla moneta nazionale, prevedono che questa percentuale arrivi al 30%. La perdita di produttività però potrebbe essere minore se l’uscita venisse gestita bene (http://www.oxfordeconomics.com/rele...)
• Mi chiedo a chi toccherebbe gestire bene quest’uscita. D’altra parte mi chiedo anche chi potrà “gestire” un nuovo Memorandum, soprattutto se votato in un quadro di abolizione della democrazia e con la richiesta di metterlo in pratica a un governo il cui primo ministro dichiara apertamente di non crederci.

Si ringrazia Konstantinos Koulaxis per aver fornito alcune delle informazioni utili a scrivere questo articolo.

Versione in greco:

Grexit reloaded: η διαδικασία της αποδαιμονοποίησης ξεκίνησε;

Τα «Î®συχα» νερά των τελευταίων ημερÏν (αν υπάρχει αυτÏ σε μια χÏρα που πραγματικά βράζει, περνÏντας «προαπαιτοÏμενα μέτρα» στο ΚοινοβοÏλιÏ της μέσα σε διάστημα 10 ημερÏν που τÏσο ως προς το περιεχÏμενÏ τους Ïσο και ως προς τη διαδικασία με την οποία αυτÏ γίνεται μετατρέπονται σε καταπάτηση της εθνικής κυριαρχίας και του σεβασμοÏ των δημοκρατικÏν μας διαδικασιÏν) ήρθε να ταράξει η οικονομική έκθεση Oxford Economics/Haver Analytics, που εκπονήθηκε στα τέλη του ΜαÎου 2015. Γιατί εμένα, που δεν είμαι οικονομολÏγος Ïστε να μπορÏ εÏκολα να την μελετήσω αλλά είμαι ένα απλÏ αλλά ενεργÏ μέρος της κοινωνίας των πολιτÏν να με ενδιαφέρει μια τέτοια μελέτη;

Αρχικά, γιατί είναι μια έκθεση που μετρά τις επιπτÏσεις που θα έχει η πιθανή έξοδος απÏ την ευρωζÏνη στην ελληνική κοινωνία. ΑυτÏματα ο διάλογος μπαίνει σε άλλο πλαίσιο, τουλάχιστον για την περίπτωση της συντεταγμένης εξÏδου. ΑπÏ την έκθεση αυτή και μετά κάθε συζήτηση οφείλει να γίνει ακÏμα πιο τεχνική, να αφήσει στην άκρη τον τρÏπο με τον οποίο μέχρι στιγμής αντιμετωπιζÏταν η έξοδος απÏ την ευρωζÏνη, απÏ παρατρεχάμενους, βουλευτές, ΥπουργοÏς ακÏμα και απÏ τον ίδιο τον ΠρωθυπουργÏ (με εκείνο το ανεκδιήγητο τα 800 ευρÏ θα γίνουν 800 δραχμές που μας σέρβιρε στην τελευταία του συνέντευξη στην ΕΡΤ). Οφείλει να εξετάσει προσεκτικά κάθε σχέδιο που υπάρχει ή υπήρξε αντί να το απειλεί με ειδικά δικαστήρια, οφείλει να αφήσει στην άκρη τα σλÏγκαν και να μπει στην ουσία. Το κίνημα που υποστηρίζει την έξοδο απÏ το ευρÏ ως την πιο βιÏσιμη λÏση για τις χÏρες που στραγγαλίζονται απÏ το νÏμισμα πρέπει να θεωρεί Ïτι απÏ αυτή την έκθεση και μετά (η οποία μάλιστα συντάχθηκε πριν ψηφιστοÏν τα προαπαιτοÏμενα για νέο μνημÏνιο μέτρα απÏ τη Βουλή των Ελλήνων), το σενάριο αυτÏ μπαίνει για τα καλά στο τραπέζι των συζητήσεων. Ο διάλογος μεταξÏ των οικονομικÏν αναλυτÏν και των πολιτικÏν που εκπροσωποÏν τις αντίστοιχες θέσεις δυναμÏνει, τα επιχειρήματα και οι οπτικές γωνίες της ανάλυσης πληθαίνουν.

ΔεÏτερον, γιατί δίνεται στην κοινωνία των πολιτÏν η δυνατÏτητα να αντιληφθοÏμε τις διαστάσεις μιας εξÏδου απÏ το ευρÏ, να ξεκινήσουμε να σκεπτÏμαστε σοβαρά γÏρω απÏ αυτές και να προετοιμαστοÏμε, πριν βρεθοÏμε αντιμέτωποι με καταστάσεις σαν αυτές που ζήσαμε εδÏ και 5 χρÏνια που βασίστηκαν στη θεωρία του σοκ και προκάλεσαν μια άνευ προηγουμένου αδυναμία απάντησης στη βροχή των γεγονÏτων και μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση (τουλάχιστον για τα χρÏνια που η ευρωπαÏκή ιδέα ευημερεί). Μας δίνει τη δυνατÏτητα να ξεκινήσουμε να σκεφτÏμαστε τις καταναλωτικές μας συνήθειες που σίγουρα θα υποστοÏν ακÏμα μεγαλÏτερο πλήγμα, τη σημερινή παραγωγή της χÏρας και το φιλί της ζωής που χρειάζεται, τα πιθανά επαγγέλματα του μέλλοντος, μια ορθÏτερη επένδυση στην ποιÏτητα των τουριστικÏν υπηρεσιÏν μας που θα είναι σίγουρα φτηνÏτερες στην περίπτωση εξÏδου σε σÏγκριση με άλλες χÏρες της ευρωζÏνης, άρα θα αυξηθεί η ζήτηση. Να δράσουμε οργανωμένα συγκεντρÏνοντας δυνάμεις για να μην διαλυθεί τελείως Ïτι έχει απομείνει απÏ τον κοινωνικÏ ιστÏ και το κράτος πρÏνοιας, να φροντίσουμε Ïσους/ες θα μείνουν έξω απÏ το σÏστημα κυρίως Ïσον αφορά τις καθημερινές τους ανάγκες και τα σημαντικά ζητήματα υγείας, περίθαλψης και φάρμακου. Î,τι δηλαδή κάνουμε εδÏ και 5 χρÏνια, αλλά πιο σοβαρά, πιο «συντεταγμένα» κι εμείς, πιο οργανωμένα και ίσως και με μια προοπτική ανάκαμψης (Ïπως τουλάχιστον προβλέπει Ïτι θα συμβεί απÏ το δεÏτερο χρÏνο και μετά και η ίδια η έκθεση Oxford Economics/Haver Analytics).

Τρίτον, γιατί με τον τρÏπο που πλασαρίστηκε η έκθεση στο ελληνικÏ κοινÏ απÏ τα mainstream ΜΜΕ που στηρίζουν το σÏστημα ξεσκεπάστηκε το πρÏσωπο της φτηνής προπαγάνδας για μια ακÏμα φορά. Είναι η ίδια αηδιαστική προσέγγιση που βιÏσαμε στις ευρωεκλογές, στις εθνικές εκλογές τον περασμένο Ιανουάριο, που είδαμε στο δημοψήφισμα του Ιουλίου και που κορυφÏνεται απÏ το δημοψήφισμα και μετά. ΕπιστρατεÏτηκε μια άλλη εταιρία, που εξειδικεÏεται στην παροχή συμβουλÏν σε πολυεθνικές εταιρείες και με τη βοήθεια των παχιÏν τίτλων και της καλλιέργειας του φÏβου παρουσίασε μέρος της έκθεσης, υπερτονίζοντας το βραχυπρÏθεσμο διάστημα, χρονικÏ περιθÏριο που ακÏμα και οι υποστηρικτές του Grexit εξηγοÏν Ïτι δεν θα είναι ένας περίπατος. Η Î¯δια αυτή εταιρεία είχε αναδείξει το 2007 σε επιχειρηματία της χρονιάς τον Λ. Λαυρεντιάδη, ο οποίος τρία χρÏνια μετά κρίθηκε προφυλακιστέος για το σκάνδαλο παροχής επισφαλÏν δανείων Ïψους 700 περίπου εκατομμυρίων ευρÏ της Proton Bank[1] σε μια ογκÏδη δικογραφία που εμπλέκονται συνολικά 42 άτομα. Και αντί να μάθει απÏ το λάθος αυτÏ Î® να δεχθÏ Ïτι έστω δεν μποροÏσε να το προβλέψει έρχεται τÏρα να μας επιβάλλει με έναν τουλάχιστον κακÏγουστο επικοινωνιακά τρÏπο, το μέρος της έκθεσης της Oxford Economics / Haver Analytics που αυτή επιθυμεί, πλασάροντάς το μάλιστα για δικÏ της, ωσάν την επÏμενη κÏλασή μας. Χωρίς για ένα τÏσο ευαίσθητο θέμα, που δεν έχει ποτέ συμβεί ξανά εντÏς ευρωζÏνης (άρα με το φτωχÏ μου το μυαλÏ εγÏ καταλαβαίνω Ïτι Ïση άσκηση επί χάρτου και να κάνεις σίγουρα θα υπάρξουν παράγοντες που δεν θα μπορέσεις να προβλέψεις, θετικοί και αρνητικοί, οικονομικοί, γεωπολιτικοί και ανθρÏπινοι) να κρατά επιφυλάξεις.

Ψιθυριστά

Η αρχική έκθεση δεν είναι προσβάσιμη δωρεάν στο κοινÏ, εκτÏς αν αγοραστεί με 1500 ευρÏ το κομμάτι,[2] κάτι που ναι μεν συνηθίζεται Ïταν εκπονοÏνται αντίστοιχες εκθέσεις αλλά μας αφήνουν έρμαια της πληροφορίας που θα μας μεταφέρει Ïποιος οργανισμÏς την αγοράσει ή τη χρηματοδοτήσει και στη συνέχεια την επικοινωνήσει.

Διαβάζω στο website της Oxford Economics λίγες μέρες πριν την ολοκλήρωση της έκθεσης: πάνω απÏ 70 χÏρες και περιοχές έχουν βγει απÏ νομισματικές ενÏσεις απÏ το 1945 μέχρι σήμερα. ΜÏνο σε ένα μικρÏ νοÏμερο περιπτÏσεων αυτή η κίνηση είχε ως αποτέλεσμα απÏτομες απÏλειες στην παραγωγή, ορισμένες δε απÏ αυτές μποροÏν να εξηγηθοÏν απÏ Î¬λλους παράγοντες, Ïπως εμφÏλιοι πÏλεμοι ή μετάβαση απÏ κατευθυνÏμενες οικονομίες σε οικονομίες αγοράς. Βασισμένοι στην ιστορία και στο γεγονÏς Ïτι μια έξοδος απÏ το ευρÏ για την Ελλάδα δεν είναι εφικτÏ να είναι ιδιαίτερα απαλή, η χÏρα μπορεί να δει αρχικά μια πτÏση του ΑΕΠ της στο 10% (σ.τ.σ. υπάρχουν οικονομολÏγοι που είναι πιο απαισιÏδοξοι αν και υπέρ του εθνικοÏ νομίσματος και την υπολογίζουν έως και 30%), Ïμως η απÏλεια στην παραγωγή μπορεί να είναι κάπως χαμηλÏτερη αν γίνει μια ορθή διαχείριση της εξÏδου.[3]

Αναρωτιέμαι τίνος δουλειά θα είναι η ορθή διαχείριση τυχÏν εξÏδου απÏ την ευρωζÏνη Ïπως αντίστοιχα αναρωτιέμαι τίνος δουλειά είναι η «ορθή» διαχείριση ενÏς νέου Μνημονίου, ειδικά Ïταν ψηφίζεται υπÏ αυτές τις συνθήκες κατάλυσης της Δημοκρατίας και καλείται να υλοποιηθεί απÏ μια κυβέρνηση της οποίας ο ΠρωθυπουργÏς δηλÏνει ανοιχτά Ïτι δεν το πιστεÏει;

Credits στον Κωνσταντίνο Κουλαξή (για ορισμένες πληροφορίες που μου έστειλε και έκανα χρήση για τη συγγραφή αυτοÏ του άρθρου)

[1] http://www.thepressproject.gr/artic...

[2] http://costaslapavitsas.blogspot.gr/

[3] http://www.oxfordeconomics.com/rele...

 

Foto: Georgetikis/Flickr